Safra
kanalı kanseri nedir?
Safra kanalı kanseri, safra kanalını
oluşturan hücrelerden köken alır. Safra kanalı kanserini anlamak için safra
kanallarının yapısını ve görevlerini bilmek gerekir.
Safra
kanalı ve görevi nelerdir?
Safra kanalı karaciğerin içinden
onikiparmak bağırsağına kadar uzanan adeta bir ağaç gibi budakları, dalları ve
gövdesi olan içinden safra sıvısının akışının mümkün olacağı ince tüp şeklinde
bir yapıdır. Safra kanalları karaciğerde üretilen safra sıvısını, safra
tuzlarını ve diğer vücut için zehirli maddeleri ince bağırsağa taşımakla
görevlidir.
Safra
kanal sisteminin farklı bölüm ve isimleri vardır. Karaciğerde hepatosit denilen
karaciğer hücrelerinin ürettiği safrayı toplayan küçük kanalcıklar birleşerek
daha büyük kanalları oluşturur. Bu büyük kanallar birleşerek karaciğerin sol ve
sağ bölümündeki sağ ve sol safra kanallarını oluştururlar. Sağ ve sol safra
kanalları birleşerek ana safra kanalını oluşturur. Ana safra kanalına sistik
kanal denilen yapı ile bağlı safra kesesi bulunur. Safra kesesi aynı zamanda
sindirim amacıyla kullanılan fazla safranın depolanması görevini üstlenir.
Koledok denilen ana safra kanalı pankreas kanalı ile birleşerek onikiparmak
bağırsağına açılır. Safra kanalı ile gelen safra, pankreas sıvısı ile birleşerek bağırsağa akar.
Safra kanalından atık olarak bağırsağa atılan safra sıvısı ve tuzları bağırsak
sisteminde sindirime yardımcı olduğu gibi bağırsaktaki dost mikroorganizmaların
besin kaynağı olarak kullanılır.
Safra
kanal sisteminin (safra ağacı) bölümleri nelerdir?
a-
Karaciğer
içindeki safra kanalları (İntrahepatik safra kanalları).
b-
Sağ-sol
safra kanalları birleşme bölümü (hilus bölümü)
c-
Ana
safra kanalı ve pankreas kanalı ile birleşerek bağırsağa açıldığı bölüm (dış
safra kanalı)
d-
Safra
kesesi
Safra kanalı kanserleri ve türleri
nelerdir?
Safra kanalı kanseri adından
da anlaşılacağı üzere safra kanal sistemini oluşturan hücrelerin ve yapının
kontrolsüz (anarşik) biçimde davranması ve çoğalması sonucu oluşan yapıya latince
kolanjiosellüer kanser yani safra yolu kanseri adı verilir. Safra kanalı
kanseri yerleşim yerine göre dört bölümde incelenir.
1-
Karaciğer
içi safra kanalı kanserleri (İntrahepatik safra yolu kanseri).
2-
Hiler
veya perihiler safra kanalı kanseri (klatskin tümörü)
3-
Dış
safra yolu kanseri (distal safra yolu kanseri)
4-
Safra
kesesi kanseri
Bu farklı alanlardaki safra yolu
kanserlerine farklı belirtileri olması yanısıra farklı tedavi ve cerrahi işlemler
gerekir.
İntrahepatik safra kanalı kanserleri
Bu kanserler karaciğer içindeki küçük
safra kanalı dallarında gelişir . Karaciğerin diğer kanserleri ile karışabilir.
En önemli tedavi şekli karaciğer içindeki kanserli bölümün ameliyat ile
çıkarılmasıdır. Temiz ve kansız yapılacak cerrahi, sonuçları olumlu yönde
etkiler.
Perihiler
safra kanalı kanserleri (Klatskin tümörü)
Sağ ve sol safra kanallarının birleşme
bölümünde gelişen safra kanalı kanseridir. Bu bölümdeki safra kanalı kanseri
klatskin tümörü diye de adlandırılır. Safra kanallarının bu bölümünde gelişen
safra yolu kanserlerinin bir kısmı karaciğerin içinde, bir kısmı karaciğerin
dışında yerleşir. Ayrıca karaciğere giren ana damarlar ile çok yakın
yerleşimlidir. Bu yüzden
bu
bölgedeki kanserlerin ameliyatla temizlenmesi bazı zorluklar içerir. Bu yüzden çoğu zaman bu hastalara ameliyat
şansı olmadığı söylenebilmektedir. Ne
yazık ki safra yolu kanserlerinin %70’i bu gruba girmektedir. İyi ki son
zamanlarda bu alanda ki gelişmeler sayesinde bu hastaların çoğu ameliyat
yapılabilmektedir. Özellikle kanserli safra kanalları çıkarıldıktan sonra
yerine bağırsaktan yapılan yeni safra kanalı ile, hastalar ameliyat ile bu
kanserden kurtulabilmektedir.
Distal
safra kanalı kanserleri
Ana safra kanalının son kısmında
gelişen safra yolu kanseri grubudur. Bu bölgede gelişen kanser türlerinde tanı
koymanın zorluğu, ana damarlarla ve onikiparmak bağırsağı ile ilişkisi
nedeniyle tedavide gecikmeler yaşandığı gibi ameliyat şansı verilememektedir.
Ancak özellikle safra yolu kanseri ameliyatı konusunda deneyimli cerrahlar, dış
safra yolları ile birlikte pankreasın baş kısmı ve onikiparmak bağırsağını
kanserli dokular ile birlikte çıkararak ince bağırsaktan yeniden yollar yapıp
bu hastaları ameliyat edebilmektedirler.
Safra
kesesi kanseri
Safra kesesi kanseri çoğu zaman ayrıca
değerlendirilir. Ancak safra kesesi kanseri safra yolları kanseri grubundadır.
Safra yolları kanserleri arasında en saldırgan davranışlı olanıdır. Özellikle
gecikmiş olgularda karaciğerin bir kısmı ile birlikte dış safra yolları çıkarılıp
yeni safra kanalları yapılması gerekir. Safra kesesi kanserinin en önemli
tedavisi kanserli dokunun cerrahi olarak çıkarılmasıdır.
Safra
kanalı kanserinin histopatolojik tipleri
Safra kanalı
kanserleri safra yolunu oluşturan hücrelerden gelişmektedir. O yüzden bu
kanserlerin çoğunu (%95) adenokanser denilen kanser türü oluşturur.
Kolanjiyokarsinom safra yolu kanserinin bir diğer adıdır. Safra kanalını
tıkayan ya da daraltan kitlelerin tamamı kanser değildir. Safra kanalı
hamartomları ve safra kanalı adenomu safra kanallarını tıkayan ve kanseri
taklit eden iyi huylu oluşumlardır. Özellikle safra yolunu tıkayıp sarılığa
neden olan kitleler kesin kanser tanısı olmadan yapılacak bir şey yok deyip
hasta kaderine terk edilmemelidir. Bu oluşum tamamıyla iyi huylu bir oluşum
olabilir ve hasta sarılık nedeniyle kaybedilebilir. Çünkü safra yolu tıkanıklarının büyük
çoğunluğu iyi huyludur. Özellikle kanser diye ameliyat edilen hastaların %8-10
iyi huylu hastalıktır.
Başka organlardan yayılan kanserlere
bağlı safra yolu tıkanıkları yine safra yolunun kendi kanseri gibi tedavi
edilmelidir.
Akılda
tutulacaklar;
1- Safra
yolu vücudun atıklarını bağırsağa taşıyan kanalizasyondur.
2- Safra
yolları herhangi bir nedenle tıkanırsa zehirli atıklar atılamaz ve süreç ölümle
sonuçlanır.
3- Safra
yolları kanser nedeniyle tıkandığında, tıkanıklık giderilmez ise hasta
kanserden değil vücudun zehirli atıklarının atılamaması nedeniyle kaybedilir.
4- Tıpta
yeni geliştirilen cerrahi teknikler sayesinde pek çok safra kanalı kanseri
ameliyat ile çıkarılabildiği gibi safranın vücuttan atılması için yeni kanallar
yapılabilmektedir.
5- Safra
yolu kanseri erken teşhis sonrası cerrahi yöntemlerle çıkarılması en iyi tedavi
seçeneğidir.